Baby Scan

Zwanger en benieuwd wanneer je je eerste echo plant? Je ontdekt waarom 7-8 weken vaak ideaal is (en wanneer eerder zinvol is), wat je tijdens de 13- en 20-weken echo kunt verwachten, of de echo in- of uitwendig is en wanneer extra echo’s nodig zijn. Ook krijg je praktische tips om je afspraak te plannen en duidelijkheid over vergoeding in Nederland en België.

Wanneer is de eerste echo

Je eerste echo plan je meestal rond 7 tot 8 weken zwangerschap. Op dat moment is er vaak genoeg te zien om te bevestigen dat de zwangerschap in de baarmoeder zit, je het kloppend hartje kunt zien en een goede inschatting van de zwangerschapsduur te maken. Dit gebeurt soms via een inwendige echo (via de vagina), omdat in de allereerste weken een uitwendige echo op de buik nog minder scherp beeld geeft. Kom je eerder dan 6 weken, dan is er vaak alleen een vruchtzak of dooierzak te zien en nog geen hartactie, waardoor je soms een week later terug moet voor duidelijkheid. De officiële termijnecho, waarmee je uitgerekende datum exact wordt bepaald, vindt meestal plaats tussen 10 en 12 weken en kan vaak uitwendig.

Heb je bloedverlies, buikpijn, onregelmatige cycli of weet je niet precies wanneer je zwanger bent geraakt, dan kan je verloskundige of gynaecoloog een eerdere echo adviseren, bijvoorbeeld rond 6 weken, om vitaliteit en ligging te checken. In Nederland en België krijg je daarnaast een 13-weken echo aangeboden voor een vroege screening, en later de 20 weken echo om de ontwikkeling van organen te beoordelen, maar je allereerste echo draait vooral om: zit alles goed, klopt het hartje en hoe ver ben je. Twijfel je over het juiste moment, plan dan rond 7 à 8 weken en overleg of eerder zinvol is in jouw situatie.

Met hoeveel weken is de eerste echo gebruikelijk

De eerste echo plan je meestal rond 7 tot 8 weken zwangerschap. Dan is er doorgaans een embryo met hartactie te zien en kan de zwangerschapsduur redelijk precies worden bepaald. Kom je eerder dan 6 weken, dan zie je vaak alleen een vruchtzak of dooierzak en is er nog geen hartslag zichtbaar, waardoor je vaak een herhaling nodig hebt. Bij onduidelijke laatste menstruatie, een onregelmatige cyclus, buikpijn of bloedverlies kan een verloskundige of gynaecoloog wél een vroegere vitaliteitsecho adviseren, meestal rond 6 weken en vaak inwendig.

De officiële termijnecho, waarmee je uitgerekende datum definitief wordt vastgesteld, volgt doorgaans tussen 10 en 12 weken en is meestal uitwendig. Twijfel je over timing, kies dan 7 à 8 weken en overleg wanneer eerder zinvol is.

Wat kun je zien in de eerste weken (2-8 weken)

In de allereerste weken groeit er veel, maar niet alles is meteen zichtbaar op een echo. Weken tellen vanaf je laatste menstruatie. Rond 4-5 weken zie je meestal een kleine vruchtzak in de baarmoeder. Kort daarna, rond 5 weken, verschijnt de dooierzak die de embryo voedt. Tussen 5,5 en 6 weken wordt vaak een piepklein embryo zichtbaar en soms al beginnende hartactie.

Vanaf 6-7 weken is het hartje meestal duidelijk te zien en kun je de ligging (in de baarmoeder) en soms het aantal embryo’s beoordelen. Rond 7-8 weken kan de echoscopist de lengte van je baby meten om de termijn te bepalen. In deze fase is een inwendige echo (via de vagina) vaak nodig; kom je erg vroeg, dan is een herhaalecho na een week normaal.

[TIP] Tip: Plan de termijnecho rond 10-12 weken bij je verloskundige.

Welke echo’s krijg je tijdens je zwangerschap

Onderstaande tabel vergelijkt de belangrijkste echo’s tijdens de zwangerschap, met wanneer ze plaatsvinden, wat er wordt beoordeeld en hoe de echo wordt uitgevoerd. Zo zie je in één oogopslag wanneer de eerste echo normaal is en welke onderzoeken daarna volgen.

Kernpunten: de eerste standaardecho is de termijnecho rond 10-12 weken; een vroege vitaliteitsecho gebeurt alleen op indicatie. De belangrijkste screenings zijn de 13-weken en 20-weken echo, waarbij de 20-weken echo het meest uitgebreid is.

Tijdens je zwangerschap krijg je een paar vaste echo’s en soms extra’s als dat nodig is. Vaak begint het met een vroege echo rond 7-8 weken om te checken of de zwangerschap in de baarmoeder zit en of er hartactie is; dit is niet altijd standaard, maar wel gebruikelijk als je onzeker bent over de termijn of klachten hebt. De termijnecho volgt meestal tussen 10 en 12 weken om je uitgerekende datum nauwkeurig te bepalen. In Nederland wordt daarnaast een 13-weken echo aangeboden als vroege screening op structurele afwijkingen. De 20-weken echo is een uitgebreid onderzoek van de organen en groei; hierbij is het geslacht vaak zichtbaar, als je dat wilt weten.

Afhankelijk van je situatie kun je extra echo’s krijgen, zoals groeiecho’s bij twijfel over de groei, een liggingsecho rond het einde van de zwangerschap, of controle bij bloedverlies, een tweeling, hoge bloeddruk of diabetes. In de basis worden de medische echo’s vergoed; pretecho’s zijn voor eigen rekening. In België is de indeling vergelijkbaar met een belangrijke echo rond 12 weken en een uitgebreide echo rond 20-22 weken, aangevuld met indicatie-echo’s indien nodig.

Termijnecho (10-12 weken) en 13-weken echo

De termijnecho tussen 10 en 12 weken bepaalt zo nauwkeurig mogelijk je uitgerekende datum via de CRL-meting (kruin-stuitlengte). De echoscopist controleert ook hartactie, ligging in de baarmoeder en of je één of meerdere baby’s verwacht. Meestal kan deze echo uitwendig, soms is een inwendige echo nodig voor beter beeld. De 13-weken echo is een vroege, uitgebreide screening op lichamelijke afwijkingen. Hierbij wordt onder meer gekeken naar hersenen en rug, hart, buikwand, nieren, ledematen en de hoeveelheid vruchtwater.

Het is een medisch onderzoek, niet verplicht en geen geslachtsbepaling, al kan het soms al zichtbaar zijn. Je kiest zelf of je deze screening wilt; het doel is vroeg opsporen en goed informeren over eventuele vervolgstappen. In Nederland en België is de timing vergelijkbaar, al kunnen details per praktijk verschillen.

20 weken echo: wat, wanneer en hoelang

De 20 weken echo is een medisch onderzoek dat de ontwikkeling van je baby uitgebreid bekijkt, met focus op organen zoals hart en hersenen, wervelkolom, buik, nieren en ledematen, plus placenta, navelstreng en vruchtwater. Je plant deze echo meestal tussen 19 en 21 weken, idealiter rond 20 weken. De afspraak duurt gemiddeld 20 tot 40 minuten; soms langer als je baby ongunstig ligt of veel beweegt, en dan kan een herhalingsafspraak nodig zijn om alles goed in beeld te krijgen.

Het geslacht is vaak zichtbaar als je dat wilt weten, maar de echo draait om gezondheid, niet om geslachtsbepaling. Je hoeft je meestal niet speciaal voor te bereiden en de echo vindt plaats bij een echocentrum, verloskundige of ziekenhuis.

Meest onderzochte afwijkingen en geslacht

Tijdens de 20 weken echo kijkt de echoscopist vooral naar veelvoorkomende structurele afwijkingen, zoals open rug of schedel (neuraalbuisdefecten), hartafwijkingen, problemen aan nieren en urinewegen, buikwanddefecten, breukjes in het middenrif, en afwijkingen aan hersenen, wervelkolom en ledematen.

Ook de placenta en navelstreng worden beoordeeld. Het geslacht is vaak goed te zien, maar dat is niet het doel van dit onderzoek en soms laat de ligging het niet toe. Een echo geeft geen garantie; bij een opvallende bevinding volgt meestal extra onderzoek of een herhaalecho.

Aanvullende echo’s: vitaliteit, groei en ligging

Naast de standaard echo’s kun je extra onderzoeken krijgen als daar een medische reden voor is. Een vitaliteitsecho wordt meestal vroeg in de zwangerschap gedaan, rond 6-8 weken, bijvoorbeeld bij bloedverlies, buikpijn of een onduidelijke termijn, om hartactie en ligging te controleren. Groeiecho’s volgen later wanneer er twijfel is over de groei, je een meerling draagt of er risicofactoren zijn zoals hoge bloeddruk, diabetes of roken; hierbij worden hoofd-, buik- en dijbeenmetingen gedaan en soms doppler om de doorbloeding te beoordelen.

Een liggingsecho vindt vaak plaats rond 35-37 weken om te bevestigen of je baby met het hoofd naar beneden ligt en om de placentaligging te checken. Op basis van de uitslag plant je zorgverlener vervolgcontroles.

[TIP] Tip: Plan de eerste echo rond 8 weken via je verloskundige.

Wat gebeurt er bij je eerste echo

Bij je eerste echo bespreek je kort je klachten en de datum van je laatste menstruatie, daarna lig je op een onderzoeksbank en kijk je mee op een scherm. Afhankelijk van hoe ver je bent, is de echo uitwendig op je buik of inwendig via de vagina; in de vroege weken geeft een inwendige echo vaak het scherpste beeld. De echoscopist kijkt of de zwangerschap in de baarmoeder zit, of er een vruchtzak en dooierzak te zien zijn, of er één of meerdere embryo’s zijn en of er hartactie is. Meestal is rond 7-8 weken het kloppende hartje zichtbaar.

Er wordt de CRL (kruin-stuitlengte) gemeten om de zwangerschapsduur te bepalen en je uitgerekende datum te berekenen. Een uitwendige echo lukt beter met een niet te lege blaas; voor een inwendige echo is een lege blaas prettiger. Het onderzoek is veilig en meestal pijnloos, duurt ongeveer 10-20 minuten en je krijgt vaak beelden mee. Is er nog weinig zichtbaar, dan plan je meestal na een week een herhaalecho voor duidelijkheid. De echo vindt plaats bij je verloskundige, een echocentrum of in het ziekenhuis.

Voorbereiding, duur en wie de echo maakt

Voor een uitwendige echo is een licht gevulde blaas handig voor beter beeld; drink een glas water vooraf en draag kleding waarbij je makkelijk je buik kunt vrijmaken. Voor een inwendige echo is een lege blaas juist prettig. Je hoeft niet nuchter te zijn en er zijn geen speciale maatregelen nodig. De afspraak duurt meestal 10 tot 20 minuten, soms iets langer als je heel vroeg bent of als je baby lastig in beeld te krijgen is.

De echo wordt gemaakt door een verloskundige of gecertificeerde echoscopist, vaak in de verloskundigenpraktijk of een echocentrum; in sommige situaties gebeurt het in het ziekenhuis door een gynaecoloog. Meekijken en vragen stellen kan altijd.

Wat wordt gecontroleerd: vruchtzak, hartactie en aantal baby’s

Bij je eerste echo kijkt de echoscopist eerst of de zwangerschap in de baarmoeder zit en of er een vruchtzak en dooierzak zichtbaar zijn. Zodra het kan, wordt het embryo in beeld gebracht en gekeken naar hartactie, meestal vanaf 6-7 weken. Er wordt vastgesteld of je één baby of een meerling verwacht; bij een tweeling wordt ook beoordeeld of er één of twee placenta’s en vruchtzakken zijn.

Met een CRL-meting (kruin-stuitlengte) wordt je zwangerschapsduur berekend. Daarnaast beoordeelt de echoscopist de baarmoeder en eierstokken en let op zaken als een hematoom of cyste. In deze vroege fase is het geen uitgebreide afwijkingen-echo; als iets nog niet goed te zien is, plan je vaak een herhaalecho na ongeveer een week.

Nog niets te zien? wanneer herhalen

Als je heel vroeg komt, is het normaal dat er nog weinig zichtbaar is. Voor 6 weken zie je vaak alleen een vruchtzak en nog geen hartactie. Meestal spreek je dan af om na 7 tot 10 dagen te herhalen; in die tijd groeit er genoeg bij om het embryo en vaak het kloppende hartje te zien. Een inwendige echo geeft in deze fase het beste beeld.

Onregelmatige cycli of een latere eisprong kunnen de telling verschuiven, waardoor je simpelweg te vroeg bent. Krijg je ondertussen hevig bloedverlies, toenemende eenzijdige buikpijn of voel je je echt niet oké, neem dan meteen contact op. Soms wordt tussendoor bloed geprikt om het verloop te volgen.

[TIP] Tip: Plan de termijnecho rond 10-12 weken; eerder bij klachten.

Hoe vaak en wat wordt vergoed

Hoe vaak je een echo krijgt, hangt af van jouw situatie en eventuele risico’s. Hieronder zie je wat gebruikelijk is en hoe de vergoeding in Nederland en België werkt.

• Standaard aantal echo’s en wanneer extra nodig zijn: je krijgt meestal een termijnecho rond 10-12 weken en een 20-weken echo; de 13-weken echo is een vrijwillige vroege screening naast het 20-weken onderzoek. Extra echo’s zijn mogelijk bij klachten (vitaliteitsecho rond 6-8 weken) of risicofactoren zoals een meerling, groeitwijfel, hoge bloeddruk of diabetes; soms met dopplercontroles. Zonder medische reden heet het een pretecho.
• Vergoeding en kosten (Nederland en België): in Nederland worden medische echo’s vergoed vanuit de basisverzekering; pretecho’s niet, en verloskundige zorg valt doorgaans buiten het eigen risico. In België vergoeden ziekenfondsen de medische echo’s; hoogte van vergoeding en eventuele (ziekenhuis)toeslagen verschillen per mutualiteit en instelling. Pretecho’s betaal je in beide landen meestal zelf.
• Zo plan je je eerste echo: neem na je positieve test contact op met een verloskundige (NL) of gynaecoloog (BE); de termijnecho wordt meestal gepland rond 10-12 weken. Bij klachten of onduidelijke termijn kan eerder gekeken worden; kies je voor een pretecho, maak dan rechtstreeks een afspraak bij een echopraktijk en informeer vooraf naar de kosten.

Zo weet je waar je aan toe bent en voorkom je verrassingen. Twijfel je? Overleg met je verloskundige of gynaecoloog en check je polis of ziekenfonds.

Standaard aantal echo’s en wanneer extra nodig zijn

Standaard krijg je in elk geval een termijnecho rond 10-12 weken en de 20 weken echo. In Nederland kun je daarnaast kiezen voor de 13-weken echo als vroege screening; in België ligt de vaste timing meestal rond 12 en 20-22 weken. Extra echo’s zijn nodig als er een medische reden is, zoals bloedverlies of buikpijn vroeg in de zwangerschap (vitaliteit), onduidelijke termijn, een meerling, twijfels over de groei, hoge bloeddruk, diabetes, roken, of een laagliggende placenta die later moet worden gecontroleerd.

Ook na een onvolledige of afwijkende 20 weken echo volgt vaak een herhaal- of vervolgonderzoek. Een liggingsecho rond 35-37 weken gebeurt bij twijfel of je baby met het hoofd beneden ligt. Pretecho’s tellen niet mee als medisch en zijn voor eigen rekening.

Vergoeding en kosten (Nederland en België)

In Nederland worden medische echo’s vergoed vanuit de basisverzekering: de termijnecho, 13-weken echo (als je daarvoor kiest) en de 20 weken echo, plus extra echo’s als daar een medische reden voor is. Verloskundige zorg valt niet onder het eigen risico, dus je betaalt hier normaal geen eigen risico voor. Een pretecho of genderreveal zonder medische indicatie betaal je zelf; reken grofweg op 30-100 euro, afhankelijk van duur en beelden.

In België vergoeden de wettelijke ziekteverzekering en je mutualiteit de medische echo’s op de vaste momenten (rond 12 en 20-22 weken) en extra echo’s bij een indicatie. Ook hier zijn pretecho’s voor eigen rekening. Tarieven en pakketten verschillen per praktijk, dus vraag bij je verloskundige of echocentrum naar de actuele kosten en vergoeding.

Zo plan je je eerste echo

Zodra je een positieve test hebt, bel je een verloskundigenpraktijk om je aan te melden; in Nederland heb je geen verwijzing nodig. Meestal plannen jullie de eerste echo rond 7-8 weken, of eerder bij klachten of onduidelijke termijn. Kies een praktijk of echocentrum bij jou in de buurt en houd rekening met wachttijden, dus plan op tijd. Neem naar de afspraak de datum van je laatste menstruatie mee, je gemiddelde cycluslengte en eventuele bevruchtingsdatum (bijvoorbeeld na ovulatietest, IUI of IVF).

Vraag meteen hoe het zit met vergoeding en of de echo uitwendig of inwendig is, zodat je weet of je met een volle of lege blaas komt. Kun je niet op het voorgestelde moment, overleg dan direct over een alternatief.

Veelgestelde vragen over wanneer eerste echo

Wat is het belangrijkste om te weten over wanneer eerste echo?

De eerste echo is meestal de termijnecho rond 10-12 weken. Een vroege echo kan bij 6-8 weken; is er weinig zichtbaar, dan volgt herhaling na één tot twee weken. Daarna volgen de 13- en 20-wekenecho’s.

Hoe begin je het beste met wanneer eerste echo?

Reken vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie en bel rond 6-7 weken je verloskundige. Plan de termijnecho (10-12 weken) en eventueel een vroege echo. Neem ID/verzekeringspas mee; vaginale vroege echo vraagt lege blaas.

Wat zijn veelgemaakte fouten bij wanneer eerste echo?

Te vroeg gaan (voor 6 weken) levert vaak onnodige stress op. Verwacht geen geslacht bij vroege of termijnecho. Vergeet niet keuze/informatie over 13-wekenecho, vergoeding/doorverwijzing te checken, en instructies voor blaasvulling (vaginaal leeg, uitwendig matig vol).