Baby Scan

Heb je het tijdens je zwangerschap vaak koud? Dat is meestal normaal door hormonen en veranderde doorbloeding, maar soms spelen tekorten (ijzer, trage schildklier) of een verkoudheid/koorts mee. Ontdek praktische manieren om warm te blijven met laagjes, beweging en voeding, wat wel en niet verstandig is (bad, sauna, koud douchen), en wanneer je het beste contact opneemt met je verloskundige of huisarts.

Koud tijdens zwangerschap: is het normaal?

Je bent zeker niet de enige die zwanger is en ineens vaak koud heeft. In veel gevallen is dat normaal: hormonen zoals progesteron en oestrogeen sturen je doorbloeding en je lichaam geeft prioriteit aan je baarmoeder en placenta, waardoor je handen en voeten sneller fris aanvoelen. Vooral in het eerste trimester kunnen schommelingen in je temperatuurgevoel optreden, terwijl later in de zwangerschap een lagere bloeddruk of vermoeidheid het koude gevoel kan versterken. Ook praktische factoren spelen mee: als je minder eet door misselijkheid, te weinig drinkt of weinig beweegt, daalt je energieniveau en kun je makkelijker rillen. Soms is er een specifieke oorzaak, zoals een ijzertekort (bloedarmoede) of een traag werkende schildklier; dan voel je je vaak ook extra moe, bleek of kortademig.

Belangrijk is het verschil tussen koud hebben, verkouden zijn en koorts. Verkouden zijn geeft meestal snotteren, keelpijn en hoesten, terwijl koorts (38°C of hoger) gepaard kan gaan met rillingen en een ziek gevoel. Koud zwanger zijn zonder andere alarmerende klachten is meestal onschuldig. Warm jezelf rustig op met laagjes kleding, regelmatige beweging en warme dranken, en zorg voor voldoende eiwitten en ijzer in je voeding. Neem contact op met je verloskundige of huisarts bij koorts, aanhoudende rillingen, hartkloppingen, duizeligheid, of als je je echt niet oké voelt.

Zwanger en koud hebben: wat bedoel je precies?

Als je zwanger bent en het vaak koud hebt, gaat het meestal om je gevoelstemperatuur, niet om een te lage lichaamstemperatuur. Je interne thermostaat reageert anders door hormonen en veranderde doorbloeding: meer bloed gaat naar je baarmoeder en minder naar huid, handen en voeten, waardoor die snel fris of ijzig aanvoelen. Je kunt rillen zonder koorts en de thermometer laat vaak gewoon 36,5-37,5°C zien.

Triggers zijn bijvoorbeeld weinig eten door misselijkheid, te weinig drinken, weinig bewegen, stress of een frisse omgeving. Soms merk je het vooral in rust of ‘s avonds wanneer je energiereserves lager zijn. Dit alles betekent meestal niet dat je ziek bent, maar dat je lichaam prioriteit geeft aan je zwangerschap en warmte anders verdeelt.

Verschil tussen koud hebben, verkouden zijn en koorts

Onderstaande vergelijking helpt je als zwangere het verschil te zien tussen je “koud voelen”, een gewone verkoudheid en echte koorts, en wat je per situatie het beste kunt doen.

Kort samengevat: je koud voelen is meestal onschuldig, verkoudheid gaat vaak vanzelf over, maar koorts vraagt extra alertheid in de zwangerschap. Twijfel je of houd je klachten aan, neem dan contact op met je verloskundige of huisarts.

Koud hebben is vooral een gevoel: je rilt, je handen en voeten zijn ijskoud, maar je temperatuur blijft normaal. Dat komt in de zwangerschap vaak door hormonen en veranderde doorbloeding. Verkouden zijn is een virusinfectie van je bovenste luchtwegen met klachten als een verstopte neus, loopneus, keelpijn en soms hoesten; je kunt je koud voelen, maar je temperatuur is vaak normaal of slechts licht verhoogd.

Koorts is iets anders: gemeten 38°C of hoger, vaak met rillingen, spierpijn en een ziek gevoel. Koorts vraagt in de zwangerschap extra aandacht, zeker als het aanhoudt of hoger oploopt. Meet daarom altijd je temperatuur bij twijfel en neem contact op met je verloskundige of huisarts bij koorts of als je je echt niet oké voelt.

[TIP] Tip: Kleed je in lagen, blijf bewegen, bespreek aanhoudende kou met verloskundige.

Oorzaken van koud tijdens zwangerschap

Dat je het als zwangere vaker koud hebt, komt meestal door een mix van hormonale en lichamelijke veranderingen. In het eerste trimester zorgen hormonen zoals progesteron voor een andere verdeling van je bloed: je lichaam geeft prioriteit aan je baarmoeder en placenta, waardoor er relatief minder doorbloeding naar huid, handen en voeten gaat en je sneller rilt. Tegelijk kan je bloeddruk lager zijn en schommelt je interne thermostaat, wat je gevoelstemperatuur beïnvloedt. Ook je energiehuishouding speelt mee: misselijkheid en minder eten verlagen je calorie- en eiwitinname, en te weinig drinken vermindert je circulatie, waardoor je het sneller fris hebt.

Weinig bewegen of lang stilzitten maakt dat je spieren minder warmte produceren. Medische oorzaken komen ook voor: een ijzertekort (bloedarmoede) beperkt het zuurstoftransport en geeft naast koud hebben vaak moeheid en bleekheid, terwijl een traag werkende schildklier je stofwisseling afremt en je gevoel van koud zwanger zijn kan versterken. Stress en slecht slapen zorgen bovendien voor vaatvernauwing in je extremiteiten. Tot slot spelen seizoen en omgeving mee: een koele werkplek, tocht of natte kleding maken het effect merkbaarder.

Hormonale veranderingen en doorbloeding

Tijdens de zwangerschap zetten hormonen zoals progesteron en oestrogeen je vaatstelsel in een andere stand. Je bloedvaten verwijden, je bloeddruk kan wat dalen en je lichaam verdeelt het bloed anders: meer richting baarmoeder en placenta, relatief minder naar je huid, handen en voeten. Daardoor kan je lichaam de vaten in je extremiteiten tijdelijk iets dichtknijpen om je kern warm te houden, wat je als koud aanvoelt. Tegelijk beïnvloeden hormoonwisselingen je interne thermostaat en je stofwisseling, waardoor je warmte-afgifte schommelt door de dag heen.

In het eerste trimester merk je dat vaak bij vermoeidheid of na lang zitten, later in de zwangerschap speelt het sterk toegenomen bloedvolume mee. Deze verschuivingen zijn normaal, maar kunnen verklaren waarom je tijdens je zwangerschap sneller rilt of koude handen en voeten hebt.

Tekorten en medische oorzaken (ijzertekort, schildklier)

Als je tijdens je zwangerschap opvallend vaak koud bent, kan een tekort of een medische oorzaak meespelen. Een ijzertekort leidt tot bloedarmoede, waardoor je minder zuurstof vervoert en je spieren en huid sneller afkoelen. Typische signalen zijn moeheid, bleekheid, duizeligheid, hoofdpijn en soms hartkloppingen of kortademigheid bij inspanning. Een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) vertraagt je stofwisseling en geeft koude-intolerantie, droge huid, obstipatie en een futloos gevoel.

Beide komen in de zwangerschap voor en zijn goed te controleren met bloedonderzoek, bijvoorbeeld hemoglobine/ferritine voor ijzer en TSH/FT4 voor de schildklier. Blijf alert als je klachten aanhouden of verergeren, want gerichte behandeling en voeding met voldoende ijzer en eiwitten kunnen je energie en warmtere-gulatie snel verbeteren.

Leefstijl, seizoen en omgeving

Hoe je leeft en waar je bent, bepaalt sterk hoe koud je het tijdens je zwangerschap ervaart. Als je door misselijkheid minder eet of eiwitten en vet mijdt, heb je minder brandstof om warmte te maken. Te weinig drinken verdikt je bloed iets en kan je doorbloeding naar je huid verminderen. Lang zitten of weinig bewegen verlaagt je spierwarmte, terwijl stress en slecht slapen je bloedvaten in handen en voeten laten samentrekken.

In de winter spelen wind, vocht en lage luchtvochtigheid mee, maar ook in de zomer kun je het fris hebben in airco-ruimtes of bij tocht. Natte kleding, dunne of ademende materialen zonder isolatie en langdurig stilzitten maken het effect merkbaarder, vooral aan het einde van de dag.

[TIP] Tip: Laat ijzer en schildklierwaarden controleren bij aanhoudend koud gevoel tijdens zwangerschap.

Wat kun je zelf doen als je koud zwanger bent

Koud tijdens je zwangerschap? Met een paar praktische gewoontes houd je warmte beter vast en voel je je comfortabeler. Kies wat past bij jouw dag en energie.

• Slimmer kleden en bewegen: draag laagjes (bijv. wol of fleece), houd romp, nek en enkels bedekt en wissel natte kleding snel; beweeg mild en vaak (10-minutenwandeling, zwangerschapsyoga, lichte krachtoefeningen) om je doorbloeding te stimuleren; maak je huis tochtvrij, trek ‘s avonds warme sokken aan en gebruik een kruik of warmtekussen met hoes, buiten je buik en niet te heet.
• Eten, drinken en routines: eet regelmatig kleine maaltijden met voldoende eiwit en ijzer (peulvruchten, eieren, volkoren, groene bladgroenten) en combineer plantaardig ijzer met vitamine C (bijv. paprika of citrus); drink warme dranken zoals thee of bouillon en blijf goed hydrateren; start met een warm ontbijt (havermout met gember/kaneel) en houd een vaste slaaproutine aan.
• Verkoudheid voorkomen en klachten beperken: was vaak je handen, ventileer zonder tocht en vermijd drukke binnenruimtes; houd de luchtvochtigheid rond 40-60% en je neus vochtig met zoutwaterspray; rust bij beginnende klachten, blijf drinken en douche warm maar niet extreem heet; bespreek griepprik of COVID-vaccinatie met je verloskundige.

Luister naar je lichaam en neem pauzes wanneer je die nodig hebt. Word je niet warm, voel je je zieker of krijg je koorts, kijk dan in de volgende sectie wanneer je contact opneemt met je verloskundige of huisarts.

Slimmer kleden en bewegen

Warm blijven begint met slim laagjes dragen: start met een ademende, vochtregulerende basislaag (zoals merino) die zweet afvoert, voeg een isolerende laag toe (wol of fleece) en sluit buiten af met iets winddichts. Focus op je kern: houd romp, onderrug, nek en enkels warm, en kies dikke sokken of panty’s met wolmix. Wissel natte of klamme kleding meteen, want vocht koelt snel af.

Bewegen helpt je interne kachel aan: maak meerdere korte wandelingen, doe rustige zwangerschapsyoga of lichte krachtoefeningen voor benen en billen om je doorbloeding te boosten. Sta elk uur even op voor enkel- en kuitbewegingen, rol je schouders los en adem diep door je neus. Houd het tempo comfortabel, blijf drinken en voorkom oververhitting door geleidelijk op te warmen.

Eten, drinken en routines die je warm houden

Warm blijven begint met regelmatig eten zodat je energieniveau stabiel blijft: kies voor volwaardige maaltijden met complexe koolhydraten, voldoende eiwit en gezonde vetten, en vul aan met ijzerrijke opties zoals peulvruchten, volkoren en eieren om je zuurstoftransport te ondersteunen. Warme gerechten zoals havermout, soepen en stoofpotjes geven een directe warmteboost. Drink door de dag heen genoeg, want goede hydratatie ondersteunt je doorbloeding; warme dranken zoals thee, bouillon of warme melk met een snufje gember werken prettig, en cafeïne houd je beperkt.

Bouw een vaste routine in: start warm met ontbijt, plan korte beweegmomenten rond je maaltijden en sluit ‘s avonds af met een warme douche en comfortabele kleding, zodat je lichaam minder snel afkoelt.

Verkoudheid voorkomen en klachten beperken

Je verkleint de kans op verkoudheid door vaak je handen te wassen, je gezicht zo min mogelijk aan te raken, ruimtes te ventileren en afstand te houden van zieke mensen. Voldoende slaap, voedzaam eten en stress verminderen helpen je afweer. Ben je toch verkouden, focus dan op verlichting: rust, veel drinken, warme dranken met honing, stomen of een warme douche, en een zoutoplossing voor je neus houden je slijmvliezen vochtig.

Gorgelen met lauw zout water kan bij keelpijn. Paracetamol mag bij koorts of pijn volgens de aanbevolen dosering; vermijd ibuprofen en neusmiddelen met sterke decongestiva zonder overleg. Neem contact op met je verloskundige of huisarts bij koorts van 38°C of hoger, benauwdheid of aanhoudende klachten.

[TIP] Tip: Draag laagjes, blijf bewegen en drink warme cafeïnevrije dranken.

Wanneer schakelen met je verloskundige of huisarts

Meestal is het koud hebben tijdens de zwangerschap onschuldig, maar soms is het wél reden om te bellen. Hieronder wanneer je contact opneemt en hoe je veilig opwarmt.

• Bel direct bij: koorts van 38°C of hoger (zeker als dit >24 uur aanhoudt) of in combinatie met hevige rillingen, benauwdheid, hartkloppingen, pijn op de borst of een hardnekkige hoest; pijn of branderigheid bij het plassen met koorts, pijn in je zij, of troebele/sterk ruikende urine; flauwvallen of aanhoudende duizeligheid.
• Neem dezelfde dag contact op bij: extreme vermoeidheid, bleekheid en kortademigheid die kunnen passen bij bloedarmoede; klachten die kunnen wijzen op een trage schildklier (koud-intolerantie, droge huid, gewichtstoename, obstipatie); verkoudheidsklachten die verergeren of niet verbeteren; als je door misselijkheid nauwelijks kunt eten of drinken of niets binnenhoudt langer dan 24 uur.
• Veilig opwarmen: kies een warm, niet heet bad (maximaal ongeveer 37-38°C, 10-15 minuten) en vermijd hottubs; gebruik (infrarood)sauna bij voorkeur niet, zeker in het eerste trimester-als je toch gaat: lage temperatuur, kort, goed hydrateren en direct stoppen bij duizeligheid of benauwdheid; koud (af)douchen kan kort en lauw-koud, maar vermijd ijskoud of langdurige blootstelling en stop bij rillen of als je je niet goed voelt.

Twijfel je? Neem altijd contact op met je verloskundige of huisarts. Verslechteren je klachten snel of maak je je zorgen, bel dan meteen.

Signalen waarbij je direct contact opneemt

Neem direct contact op bij koorts van 38°C of hoger, zeker als dat gepaard gaat met hevige rillingen, sufheid, benauwdheid, pijn op de borst of een snelle hartslag. Bel ook meteen als je flauwvalt of herhaaldelijk duizelig bent, plotseling extreem zwak wordt of als koud hebben samengaat met aanhoudende buikpijn, harde buiken of bloedverlies.

Pijn of branderigheid bij het plassen met koorts, troebele of sterk ruikende urine, of pijn in je zij kan wijzen op een urineweg- of nierbekkenontsteking en vraagt snelle beoordeling. Merk je vanaf 24 weken duidelijk minder kindsbewegingen, bel dan direct. Twijfel je, meet je temperatuur en neem laagdrempelig contact op.

Veilig opwarmen: warm bad, (infrarood)sauna en koud douchen

Een warm bad is prima om op te warmen zolang je het niet te heet maakt: houd het rond 37-38°C, neem een korte sessie en stap uit als je slap, duizelig of benauwd wordt. Vermijd hot tubs en bubbelbaden, die blijven vaak boven veilige temperaturen en kunnen je kerntemperatuur te snel verhogen. Sauna en infrarood gebruik je het liefst niet of heel voorzichtig: kies een lage temperatuur, ga kort, luister scherp naar je lichaam en sla over als je niet gewend bent aan sauna of in het eerste trimester zit.

Koud douchen kan, maar bouw rustig op, houd het kort en stop bij rillingen of een licht hoofd; eindig gerust lauwwarm. Drink goed, sta rustig op en overleg bij twijfel met je verloskundige.

Veelgestelde vragen over koud tijdens zwangerschap

Wat is het belangrijkste om te weten over koud tijdens zwangerschap?

Het koud hebben tijdens de zwangerschap is normaal door hormonale veranderingen en doorbloeding. Verschil: koud voelen is geen verkoudheid; koorts boven 38 graden is alarm. Kilte, duizeligheid of hartkloppingen die aanhouden? Bespreek ijzer of schildklieronderzoek.

Hoe begin je het beste met koud tijdens zwangerschap?

Start met meten: heb je echt koude rillingen of slechts kil? Kleed in laagjes, beweeg licht, drink warme dranken, eet ijzer- en jodiumrijk. Ventileer, hydrateer, slaap. Bij verkoudheid: neusspoeling, stomen, paracetamol kortdurend indien nodig.

Wat zijn veelgemaakte fouten bij koud tijdens zwangerschap?

Fouten: koorts verwarren met kilte, te heet bad/sauna nemen of ijsbaden doen, willekeurige verkoudheidsmedicatie slikken, te weinig eten of ijzer vergeten, binnen niet ventileren. Alarmsignalen negeren (koorts, benauwdheid, hartkloppingen, extreme moeheid) en laat contact opnemen.